Welke verschillende tunnelkassen zijn er?
Een tunnelkas is, de naam zegt het al, een kas in de vorm van een tunnel. Daarom is het handig om eerst op het nut van een kas in te gaan voor we de specifieke verschillen en toepassingsgebieden van alle soorten kassen en de tunnelkas in het bijzonder gaan bespreken.
Hoewel wij op deze site voornamelijk tunnelkassen aanbieden is het goed om te weten wat voor soorten kassen er zijn, zodat u een weloverwogen keuze kunt maken voor de juiste kas voor uw toepassing. Iedere kas heeft namelijk zijn voor- en zijn nadelen die bepalen waar hij het beste voor gebruikt kan worden.
Enthousiast geworden na het lezen van deze informatie? Ga dan zelf aan de slag en bezoek onze pagina Bouw zelf een tunnelkas voor meer informatie en tips over alle zaken waar u bij de constructie van de kas mee te maken krijgt.
Wat is een kas?
Een kas is een bouwwerk met lichtdoorlatend dak en muren waarin de warmte en het licht van de zon optimaal worden benut. Je kunt een kas gebruiken om spullen in neer te zetten, maar de grootste toepassing vindt de kas in de tuinbouw, zowel voor professionele toepassingen als voor hobby-tuinieren.
Om groenten, fruit en diverse andere soorten planten of gewassen te verbouwen is het van belang om het juiste micro-klimaat te creeëren. Het gebruik van een kas is hierbij ideaal, want daarmee ben je in staat om ook in een ongunstig klimaat gewassen te kweken die anders niet zouden kunnen groeien. In een kas kun je de groeiomstandigheden namelijk naar je hand zetten. Door de beschutting kun je de planten tegen kou, harde neerslag, te felle zon en wind beschermen, terwijl je tegelijk temperatuur, lichtinval en vochtgehalte beter kunt reguleren.
Broeikas
en broeikas is doorgaans een lage kweekbak met een doorzichtige of doorschijnende deksel waarmee je ontkiemende en jonge gewassen tegen de elementen en ongedierte beschermt. Er zijn broeikassen zonder bodem die je direct op de aarde zet op de plek waar je gewassen staan, maar er zijn er ook die op poten staan en daarmee los op een terras gezet kunnen worden. Er zijn simpele functionele broeikassen voor het harde werk en heel decoratieve modellen die je zo met kruiden en al bij je buitenkeuken kunt zetten.
Het frame van een broeikas kan van hout, metaal of kunststof zijn. Het doorzichtige materiaal is meestal gehard glas of kunststof. Er zit meestal een scharnierende deksel op het frame die geopend kan worden vastgezet, zodat je makkelijk in de kas kunt werken of de temperatuur kunt reguleren.
Patiokas
Een patiokas is een kleine kas die je vlak bij huis kunt plaatsen, bijvoorbeeld op een terras of een balkon. Er zijn vaak meerdere niveau's in aanwezig, zodat je optimaal gebruik maakt van het vloeroppervlak. Ook is er meestal de mogelijkheid om een of meerdere ramen open te zetten om de temperatuur te reguleren.
Patiokassen zijn vaak verplaatsbare kas(s)(t)en, wat eisen stelt aan de constructie en het gebruikte materiaal, zeker omdat de inhoud nogal wat gewicht kan hebben. Hout, metaal en kunststof worden vaak gebruikt. Omdat deze kassen dikwijls een decoratieve functie hebben wordt er vaak helder gehard glas gebruikt of hoogwaardige kunststof.
Muurkas
Een muurkas is een tegen een muur of wand geplaatste kas. Het is een frame met lichtdoorlatende platen of folie dat niet op zichzelf kan staan maar aan de muur vastgemaakt wordt. Het grote voordeel van de muurkas is het efficiënt gebruik van ruimte, materiaal en omgevingsfactoren. Daardoor krijg je met een muurkas veel kas voor je geld. Het is wel van belang dat de wand of muur waar de kas tegenaan geplaatst wordt hiervoor geschikt is, omdat dit een onderdeel van de constructie gaat worden. Als je de gewassen teelt in de aarde waarover de kas staat zul je de kwaliteit van deze aarde moeten kennen. Doorgaans is dicht bij bebouwing de meeste vervuiling te vinden, die wil je zeker niet laten opnemen in gewassen die gegeten moeten kunnen worden. Ook is het goed om je te realiseren dat het warme, vochtige klimaat in een kas ook van invloed kan zijn op de muur of wand waar de kas tegen geplaatst gaat worden. Impregneren van de wanden waar de kast tegenaan staat kan soms nodig zijn en er moet zeker nagedacht worden over de hemelwaterafvoer.
Daarnaast kun je sommige muurkassen heel goed gebruiken als serre, kleine uitbouw of verlengde portiek. Hiermee wordt je muurkas een deel van je woon- en leefruimte waardoor je eerder en langer van de warmte van de zon kunt genieten en koude lucht buiten houdt en energie bespaart. Andersom werkt dat ook, zo kun je de kas met de warmte uit je woonomgeving verwarmen om je planten in barre winters te kunnen laten overwinteren.
Omdat muurkassen vaak gebruikt worden als verlengstuk van een gebouw is er een veelheid aan constructiemogelijkheden. Alles tussen hoogwaardige architectuur en een simpele glasdoos is mogelijk.
Tuinkas
De tuinkas is de klassieker onder de kassen. Een huisje van glas dat ergens in de tuin staat waar je de kwetsbare gewassen kunt opkweken tot ze sterk genoeg zijn om in de volle grond te staan. Waarin je kwetsbare planten de winter door kunt helpen. Waar je tuingereedschap beschermd is tegen de weersinvloeden. Waar je tuinmaterialen, potten, aarde en zaden op voorraad kunt houden tot je ze nodig hebt. En waar je ook gewoon lekker warm kunt zitten als het buiten nog net iets te fris is.
Het grote voordeel van de tuinkas is dat hij veel inhoud heeft per vierkante meter en dat hij door het glas rondom al het licht verzamelt dat in de omgeving te vinden is. Je kunt een tuinkas direct over de aarde zetten, waardoor je de aarde waar de kas over staat kunt gebruiken voor je gewassen, maar je kunt hem ook van een vaste vloer voorzien. Afhankelijk van de grootte en het gewicht van de kas en de grond waarop hij komt te staan is het nodig om de kas goed te funderen. Omdat een tuinkas al snel een klein gebouwtje is komen de eisen voor de constructie ook overeen. Er is veel mogelijk met metaal, hout, kunststof en glas...
Tuinkamer
Een tuinkamer is eigenlijk een op zichzelf staande serre in de tuin waar je buiten kunt zijn zonder last te hebben van wind, kou en neerslag. Het ouderwetse theehuis is eigenlijk een goed voorbeeld van een tuinkamer. Natuurlijk is de tuinkamer ook prima te gebruiken als kas, dat is het immers ook, maar dan wel een luxe kas waar de planten het gebruik als kamer niet in de weg zit. Een mooi ontwerp is belangrijk bij een tuinkamer, je ziet daarom veel meer dakvormen en mooi afgewerkte deuren en ramen. Ook is er in een tuinkamer niet altijd behoefte aan de uitgebreide ventilatie mogelijkheden die een kas nodig heeft, omdat je vooral de warmte vast zult willen houden.
De tuinkamer is al meer dan de tuinkas een klein gebouwtje, met alle zaken die bij het bouwen daarvan komen kijken.
Orangerie
Sinaasappelbomen waren vroeger de ultieme tuinluxe van vorsten, edelen en rijke kooplieden. Om die in een kouder klimaat te kunnen laten overleven was een speciaal soort kas nodig waar ook bomen in passen. Om te kunnen pronken met al die rijkdom werden ook de kassen zelf rijk uitgevoerd, tot een soort paleizen met relatief veel glas. Vroeger leken het nog vooral bijgebouwen met veel steen en hout, omdat de productie van vlakglas een lastig en kostbaar werk was. Pas rond 1830 werd het mogelijk om op grotere schaal vlakglas te produceren, kwam metaal als slank en sterk bouwmateriaal meer in trek en kwamen er daardoor ook gebouwen waar veel meer glas in kon worden verwerkt. Denk bijvoorbeeld aan "The Crystal Palace", het gebouw voor de wereldtentoonstelling van 1851 in Londen.
Inmiddels kun je de orangerie zien als een extra grote en hoge tuinkamer waar een tuinliefhebber die van exotische planten houdt zich helemaal in kan uitleven. Alles is mogelijk, maar gelukkig zijn er ook wat eenvoudigere modellen te vinden waardoor de orangerie wel iets bereikbaarder is dan vroeger.
Foliekas
Een flinke stap terug van de luxe orangerie is de foliekas. Het is de opmaat naar de tunnelkas, want ook de tunnelkas is meestal een foliekas. In een foliekas wordt een buizenframe bekleedt met een kunststof folie om zo een afgesloten ruimte met de voordelen van een kas te creëren. Het is eigenlijk een tent met een doorzichtig tentdoek waardoor je precies dezelfde eigenschappen krijgt als een kas, maar dan licht en eenvoudig toe te passen. Door de simpele constructie is hij makkelijk op te bouwen en ook weer af te breken. Hij is ook goed over de volle grond neer te zetten om zo gewassen tijdelijk het voordeel van een kas te geven.
Een foliekas is licht en daarmee erg gevoelig voor wind. Je moet deze kas dus erg goed verankeren aan de grond, net zoals je een tent ook met scheerlijnen vast moet zetten. Als deur wordt de foliehoes meestal uitgevoerd met ritsen, klitteband, haakjes, houtje-touwtje sluitingen of andere creatieve constructies. Omdat deze constructies de spanning op het folie door moeten geven is het belangrijk dat wind geen grip hierop krijgt. Foliekassen zijn vooral op deze punten namelijk gevoelig voor inscheuren. Bij heel grote foliekassen wordt ook nog wel gebruik gemaakt van vaste wanden om schuifdeuren te kunnen gebruiken.
Naast verschillende materialen voor het frame van de foliekas kun je ook verschillende soorten folie gebruiken, doorschijnend, doorzichtig, met verschillende sterktes en diktes of aanslagwerende eigenschappen.
Tunnelkas
Een speciale variant van de foliekas is de tunnelkas. Een tunnelkas combineert de beste eigenschappen van twee materialen om een sterke, eenvoudige, maar veelzijdige kas mogelijk te maken waarin optimaal gebruik wordt gemaakt van het grondoppervlak waarop je gewassen kunt verbouwen. Een tunnelkas is specifiek gemaakt voor het telen van gewassen. De vorm is geheel functioneel.
Door het gebogen frame kan het materiaal waar het frame van gemaakt wordt de meeste druk aan en wordt de sterkste constructie verkregen. Denk aan alle bogen die zijn toegepast in architektuur over de wereld om een idee te krijgen. Het is in tunnelkassen daarom vaak zeer goed mogelijk om het frame te gebruiken om zaken als beregening, extra (warmte)lampen of groeigeleiding te monteren.
Het folie dat over deze boog wordt gemonteerd neemt vervolgens een vorm aan waarin de spanning in het materiaal het meest gelijk verdeeld wordt. Denk aan grote zeepbellen, vliezen van zeepwater en vliesdaken, zoals in het Olympisch stadion in Munchen. Als de folie goed wordt opgespannen zal het ook nauwelijks gevoelig zijn voor wind, waar grote rechte folievlakken wel door wind zullen gaan klapperen.
Een groot deel van de sterkte van een tunnelkas krijg je door de folie op te spannen. Dit kan door middel van grondankers aan de zijkant van de kaswanden waaraan bindbanden worden vastgemaakt die het folie op spanning brengen. Bij grotere tunnelkassen kan het gewicht van het frame en de fundering daarvan gebruikt worden om de folie goed te bevestigen.
Deze eigenschappen maken dat je al met een aantal simpele pvc buizen, een stuk folie en wat touw en haringen zelf een sterke tunnelkas kunt maken. En door het eenvoudige principe kun je een tunnelkas vrijwel onbeperkt verlengen. Verder kan gedacht worden aan gaaswanden die een deel van de folie vervangen om het binnenklimaat te regelen, dakramen in het frame om extra te kunnen ventileren, vaste wanden aan de uiteinden om vaste deuren te kunnen gebruiken, de mogelijkheden van de tunnelkas zijn groot.
Er zijn ook varianten die lijken op een tunnelkas maar misschien meer gezien moeten worden als een gewone kas in de vorm van een tunnel. Die bestaan uit een frame waarin vaste platen zijn gemonteerd. Dan maak je wel gebruik van de constructieve voordelen van het bouwen in bogen, zelfs voor het gebogen glas of de kunststofplaten, maar niet van de voordelen van het opspannen van een folie over die boog.
Wandelkap
en wandelkap is de meest eenvoudige versie van een tunnelkas die, de naam zegt het eigenlijk al, heel mobiel is. Je zet hem daar over je gewassen waar en wanneer je hem nodig hebt. Je kunt het frame laten staan en de folie alleen monteren als het nodig is, je kunt hem ook gemakkelijk in zijn geheel demonteren en opslaan als het klimaat goed genoeg is. Door de lichte constructie is opslag meestal geen probleem. Een gedemonteerde wandelkap beslaat maar een fractie van het vloeroppervlak dat hij als kas bestrijkt.
